SEV Connect - İlkbahar 2018

38 CONNECT İLKBAHAR Kültür&Sanat “TÜMÇALIŞMALARIM, bir kavram ya da bir imge temeli üzerine kurulan ve sürekli yeniyi arayan, araştıran bir deneyimdir,” diyor Prof. Suhandan Özay Demirkan, “Fiber Art / Lif Sanatı” aracılığıyla yarattığı eserler hakkında bilgi verirken. “Zanaatın Yükselen Trendi” alt başlığıyla 6-24 Şubat tarihlerinde İzmir’deki Galeri A Güncel Sanat Merkezi’nde açtığı “Fiber Language / Liflerin Dili” sergisinde, söz konusu anlayışla ürettiği eserleri sanatseverlerle buluşturan Demirkan, hemen her şeyin endüstriyelleştiği günümüz dünyasında, dikkatleri zanaat üzerine yoğunlaştırıyor. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde Tekstil ve Moda Tasarım Bölüm Başkanlığı yaptığı yıllarda, onlarca gence, bu sektörün geleneksel tekniklerini kullanarak modern yorumların nasıl katılabileceği konusunda önderlik yapan Demirkan, Alaçatı’daki atölyesinde ürettikleriyle “Lif Sanatı” aracılığıyla kültürlerarası bağ kurmaya devam ediyor. “Lif Sanatı”, diğerlerine oranla daha az bilinen bir sanat, en azından Türkiye’de. Nedir Lif Sanatı, sizi bu sanata yönelten etkenler neler? Modern Lif Sanatı’nın kaynağı, binlerce yıl önceye ve çeşitli kültürlerin uyguladığı tekstil tekniklerine dayanır. Batı’da ve Amerika’da 60’lı yıllarda yaygınlaşmaya başlayan bu sanat, bugün hayli popülerleşti. Ortaçağ’ın duvar örtüleri, duvar resimleri olarak bilinen “tapestry”ler, 1960’ların önemli bir tasarım etkinliği olan I. Lozan Bienali sayesinde, çağdaşlaşıp klasik çevreden çıktı. 1980’lerden bu yana lifli çalışmalar, postmodernist düşüncelerden etkilenerek giderek daha kavramsal hale geldi ve sanatçılar karşılaşılan kültürel sorunları konu alan işler yaratmaya odaklandılar. Lif Sanatı, doğal ya da sentetik her türlü lifle estetik kaygının ön planda tutulduğu, iki-üç boyutlu dekoratif yapıtları tanımlar. Kategorileri dokuma, kumaş baskı, sepet örme, dikiş, nakış, kâğıt sanatı, keçe gibi el zanaatlarına ve sanatçının kullandığı malzemeye ve yoruma dayalıdır. Bu Batı’da oldukça bilinen bir dal; gerek açtığım sergiler, gerekse akademik ortamda yaptığım yayınlar ve yetiştirdiğim genç nesil sayesinde, bu sanatı Türkiye’de de yaygınlaştırdığım bir gerçek. Son serginizi “zanaatın yükselen trendi” temasıyla gerçekleştirdiniz. Sanatla zanaat arasında nasıl bir bağ kuruyorsunuz? Yaklaşık beş yıl önce katıldığım bir sempozyumda, bu konuyla ilgili bir bildiri sunmuştum. Lif Sanatı, nasıl ki 60’lı yıllarda belli birtakım unsurlara karşı duruşlarla patladıysa, zanaat da son yıllarda o şekilde ön plana çıkarılmaya çalışılıyor. Zira bugün siber bir dünyada yaşıyoruz; her şey teknolojik ve endüstriyel. Her geçen gün insanların eline ve gözüne ihtiyaç duyulmayan bir dünyaya doğru gidiyoruz. Buna tepki duyanlar, zanaatı öne çıkarıyorlar; ben de onlardan biriyim. Son sergimin ardından Finlandiya’dan davet aldım, bana “Bizim keçemiz, dokumamız, baskımız var. Sizin de keçeniz var. Aradaki bağı kuralım,” dediler. Tasarımcının rolü, kültürleri evrensel bir dille birleştirmek; aynı dilde, ortak bir söylev geliştirmektir... Keçe tekniğiyle ilgili de kısaca bilgi verebilir misiniz? Her kültürün kendine özgü, geleneksel yaşama dayalı birtakım teknikleri var. Keçe ve kâğıt, kullanılan en eski el yapımı tekniklerdir. Önceleri Orta Asya, sonraki dönemlerde Anadolu’da işlevsel olarak yaygın kullanılan keçe, günümüzde dekoratif bir malzeme olarak karşımıza çıkıyor. DEÜ Güzel Sanatlar Fakültesi’nde Tekstil Bölüm Başkanlığım döneminde, keçe üzerine araştırmalar ve uygulamalar yapılır ve akademik tezler yazılırdı. Atölyemize, Anadolu’nun çeşitli yörelerinden keçecileri çağırır, interaktif çalışmalar yapardık. Onlar bize keçenin nasıl yapıldığını gösteriyorlardı. Keçe kolay bir iş değildir; önce yoğurulur, sonra Kültürlere lif atan sanatçı LIF SANATI’NIN TÜRKIYE’DEKI ÖNCÜLERINDEN PROF. SUHANDAN ÖZAY DEMIRKAN, SANAT ESERI NITELIĞINDEKI ÇALIŞMALARIYLA, HEM GEÇMIŞE SAYGI DURUŞUNDA BULUNUYOR HEM DE BUGÜNDEN GELECEĞE SESLENIYOR. SUHANDAN ÖZAY DEMİ RKAN ( AC I ’ 63 ) • “Ayakkabının anonim bir dili, sembolik bir anlamı vardır.” FOTOĞRAFLAR: AYKUT USLUTEKIN